Groei rechts(nationaal)populisme en extreemrechts in Europa zet fors door
In achtergronden door Roemer van Oordt op 01-04-2019 | 23:23
Nee, er marcheren nog geen laarzen over de grachtengordels van Amsterdam en door de straten van andere steden op het continent. Maar het is verontrustend dat terechte weerstand tegen partijen en bewegingen die openlijk flirten met of weigeren afstand te nemen van extreemrechts gedachtegoed, wordt weggezet als het demoniseren van politici. Thierry Baudet is bij uitstek zo’n geval.
De opkomst van rechts(nationaal)populisme en extreemrechts in Europa met een xenofoob, racistisch, uitsluitend en polariserend discours én met maatschappelijke steun van onderop, vraagt om veel meer dan het gezamenlijk nuttigen van een broodje kroket bij een of andere snackbarketen.
Opkomst rechts(nationaal)populisten en extreemrechts
Het uitermate verassende maar ook troebele lichtpuntje van gisteren uit Slowakije daargelaten, blijkt Europa grotendeels in de greep van een opmars van rechts(nationaal)populistische en extreemrechtse politieke partijen en bewegingen. Die zijn in standpunten en strategie zeker niet over één kam te scheren. Wel zijn ze allemaal uitermate euro-sceptisch, tegen het zogenoemde establishment, willen ze niet-westerse migranten en vluchtelingen weren, voeren ze een islamofobe en/of antisemitische agenda en proberen ze steeds vaker salonfähig te worden door mee (proberen) te regeren.
Een ronde langs de Europese velden biedt geen vrolijk makend beeld. Thierry Baudet werd met zijn Forum voor Democratie en een ook nog in zijn overwinningstoespraak gehanteerd boreaal discours de grootste partij in Nederland. Deze terminologie, die rechtstreeks verwijst naar de extreemrechtse kringen rondom Jean Marie Le Pen, doelt op de ‘arische’ en ‘polaire’ wortels van het Indo-Europese volk, de veronderstelde voorouders van de witte Europeanen. Migratie wordt beschouwd als ‘homeopathische volksverdunning’ van wat een ‘dominant blank Europa’ zou moeten zijn.
Het Front National is onder Le Pens’ dochter Martine in Frankrijk uitgegroeid tot een politieke factor van betekenis en is door haar inmiddels sluw omgedoopt tot Rassemblement National. Zij deed in 2017 een serieuze gooi naar het Franse presidentschap. Net als Geert Wilders’ PVV mag het Vlaams Belang van Filip de Winter in België electoraal zijn weggezakt, de Vlaams-nationalisten van Bart de Wever regeren volop mee.
In Hongarije voert Fidesz een straf nationalistisch en xenofoob bewind, daarbij ondersteund door de extreemrechtse antisemieten van Jobbik. In Zwitserland is de extreemrechtse SVP al vanaf het eind van de vorig eeuw aan de macht. De partij won de laatste parlementsverkiezingen met 30% van de stemmen. In Polen maakt het rechts-nationalistische Recht en Rechtvaardigheid de dienst uit en werkt mee aan het aanwakkeren van extreemrechtse sentimenten, onder meer over over islamitische immigranten. De extreemrechtse FPÖ is in Oostenrijk hersteld van een post-Haider dip en regeert onder leiding van vicepremier en radicaalrechtse ideoloog Heinz-Christian Strache met de rechts-conservatieve ÖVP.
De extreemrechtse Italiaanse Lega Nord vormt met de populisten van de Vijfsterrenbeweging de regering van Italië en werkt in Rome samen met de fascistische splintergroep CasaPound. De Holocaust ontkenners van de Gouden Dageraad zijn in Griekenland geïnfiltreerd binnen de politie het leger en de rechtelijke macht. In Engeland is de UK-Independent Party een politieke factor van betekenis geworden.
In de traditioneel sociaaldemocratische Scandinavische bolwerken Zweden, Denemarken en Noorwegen hebben de uitgesproken antimigratie en -islampartijen een flinke vinger in de pap. De Dansk Folkeparti, de Deense zusterpartij van de PVV, krijgt veel wisselgeld voor het al 15 jaar gedogen van minderheidsregeringen. De Zweedse Democraten staan momenteel op een kleine 20% en weten ondanks recente uitsluiting van regeringsdeelname hun migratie en -vluchtelingeneisen prominent op tafel te krijgen. In Noorwegen vormt de anti-immigratie Fremskrittspartiet (Vooruitgangspartij), tot voor kort het buitenbeentje van de Noorse politiek, samen met de conservatieven een uitgesproken rechtse regering.
Zelfs in Spanje en Duitsland, waar het tot zeer recent nog ondenkbaar was dat een politieke partij zich zou profileren op rechts-nationalistische uitgangspunten, groeit de betekenis en invloed van extreemrechts in rap tempo. Recente peilingen geven aan dat de Alternative für Deutschland is uitgegroeid tot de één na grootste partij van het land. Voorzitter Gauland parafraseert volgens kenners in zijn toespraken nog altijd Adolf Hitler. In Spanje kreeg het extreemrechtse Vox in de deelstaat Andalusië vanuit het niets 11% van de stemmen met een fel anti-abortus, -lhbtqi+ en -immigratie standpunt.
Pegida
Deze rechts(nationaal)populistische en extreemrechtse partijen krijgen - anders dan de traditioneel gevestigde politiek - van onderop voeding door aansluiting met groeiend en georganiseerd maatschappelijk verzet. Belangrijke exponent daarvan is de van oorsprong Duitse volksbeweging Patriotische Europäer gegen die Islamisierung des Abendlandes (Pegida), die inmiddels in vrijwel alle Europese landen afdelingen heeft (opgezet). In Duitsland is Pegida een maatschappelijke factor van betekenis, zeker in samenhang met de AFD. De uitvalbasis is Dresden, maar ook in Düsseldorf, Kassel, Würzburg, Leipzig, en Bonn vonden de afgelopen jaren goed bezochte demonstraties plaats.
De successen van Pegida zijn het grootst in kleine steden en sociaaleconomische achterstandsgebieden waar relatief weinig moslims wonen. Tekenend voorbeeld: in het bolwerk Dresden heeft ongeveer 4% van de bevolking een islamitische achtergrond. Daar protesteerden meerdere keren per jaar tienduizenden tegen de islamisering van het Avondland. En ook in Nederland zijn het juist kleine steden en achtergestelde gebieden met een verwaarloosbare moslimpopulatie waar het verzet tegen alles wat met islam te maken heeft het grootst is. De aanhang van Pegida is divers en zeker niet volledig xeno- of islamofoob. Degenen die de lijnen uitzetten en op de voorgrond treden zijn dat nadrukkelijk wel. Recente acties van Pegida in Nederland richten zich nagenoeg exclusief tegen de (institutionalisering van de) islam. Eerder waren AZC’s ook regelmatig het doelwit.
Eurabië
Overeenkomst tussen de rechts(nationaal)populistische en extreemrechtse politieke partijen en bewegingen in Europa is zoals gezegd dat ze zich keren tegen de zittende ‘elites’, het kartel of establishment en tegen de ‘linkse’ instituties. Daarnaast wordt iedere economische neergang expliciet toegeschreven aan de consequent als onhanteerbaar en ongrijpbaar voorgestelde toename van het aantal (moslim)immigranten. Kernboodschap is dat ‘onze’ (joods-christelijke?) identiteit en tradities onder druk staan door de ‘islamisering’ van de samenleving en de daarmee samenhangende even imaginaire snel en massaal om ‘ons’ heen grijpende institutionalisering van de islam. In combinatie met een daardoor toenemende invloed van ‘het’ islamitische gedachtengoed zou de samenleving een steeds meer islamitisch karakter krijgen. Feiten wijzen vooral naar het tegendeel, maar werden vanaf de jaren negentig steeds vaker ter discussie gesteld door traditionele middenpartijen en later overschreeuwd door Wilders com suis.
De term islamisering is overigens vooral in zwang bij aanhangers van de Eurabië-theorie, waaronder Geert Wilders. Grootschalige immigratie en hoge geboortecijfers zouden volgens deze theorie onderdeel van de strategie van moslims zijn om Europa over te nemen. Wilders: 'Overal in Europa gaan de lichten uit....de multiculturalistische elites vechten een totale oorlog uit tegen hun bevolkingen. Met als inzet de voortzetting van de massa-immigratie, uiteindelijk resulterend in een islamitisch Europa - een Europa zonder vrijheid: Eurabië.’
Angst en schaduw
Thierry Baudet en zijn geestverwanten mikken minder expliciet op de islam en moslims, spreken liever op z’n boreaals over ‘de dreigende omvolking van Europa’ en schermen met een angstpolitiek. Zij trekken daarmee meer de rassenkaart met dezelfde achterliggende politieke agenda, exploiteren angst en wantrouwen en laven zich doorlopend aan een ondergangsretoriek over de westerse beschaving.
Nee, Paul Scheffer, daarmee marcheren er nog geen laarzen over de grachtengordels in Amsterdam en door de straten van andere steden op het continent. Maar met de verdere opkomst en bestendiging van rechts(nationaal)populistische en extreemrechtse politieke partijen en volksbewegingen trekt wel een schaduw over Europa die herinneringen oproept aan de periode kort voor de Tweede Wereldoorlog.
Lees ook:
Klapper van Forum voor Democratie vraagt om stellingname van pers en politiek
‘Gij zult niet demoniseren’ – dat zet de zaak op zijn kop door Ko Colijn in het NRC
Meer over extreemrechts
Wilt u dat Republiek Allochtonië blijft bestaan? Waardeert u ons vrijwilligerswerk? We kunnen uw steun goed gebruiken. U kunt Republiek Allochtonië steunen en een klein (of groot) bedrag doneren (nu ook via I-deal)
Neem een abonnement op onze dagelijkse nieuwsbrief: Subscribe to Republiek Allochtonië by Email
