zondag 17 maart Een reis door de wereld in een wijk

17 maart t/m 8 juni 2019, bij Centre Céramique in Maastricht

Vanaf 17 maart is bij Centre Céramique in Maastricht de expositie ‘I Believe | De wereld in een wijk’ te zien. Hierin staan de verhalen en overtuigingen centraal van bewoners uit de Luikse wijk Bressoux.

Deze kleine 19de-eeuwse wijk -met ruim 16.000 inwoners- is sinds de jaren zestig een mengelmoes van culturen en geloven. In 17 fotoseries en 12 korte films portretteert de Maastrichtse documentair fotograaf HJ Hunter het leven in Bressoux vanuit het perspectief van de bewoners (met en zonder migratieachtergrond) en hun verschillende gemeenschappen. Hij begon in de wijk te werken met twee vragen in zijn achterhoofd: Hoe is het om hier te leven? En hoe denken de bewoners zelf over thema’s als migratie, integratie, samenleven in diversiteit? De afgelopen drie jaar heeft hij de wijk zeker 200 keer bezocht. Het eerste jaar alleen, later met collega’s uit het creatief team van producent Visto Studio.

Het resultaat van dit project wordt nu voor het eerst getoond, zowel in Maastricht als in Luik (cultureel centrum Chiroux, 9 mei – 10 juni). Eind 2019 resulteert het project in een interactieve, multimediale documentaire (in drie talen: Nederlands, Engels en Frans), vanaf dan te zien op een speciale project-website. Het project is te volgen op Facebook.

Waarom een documentaire over Bressoux?

Bressoux is nog altijd een wijk met een slechte reputatie. In de jaren 80 en 90 was het een plek waar je beter niet kon komen, vanwege de criminaliteit en het geweld van jongeren. Zelfs de politie en ambulances meden de buurt. Inwoners uit Luik spreken nog steeds over ‘Tanger aan de Maas’, vanwege de vele Arabische inwoners en winkels. Wie er niets te zoeken heeft, laat de wijk doorgaans links liggen. 

Dat is jammer, volgens HJ Hunter. Want er zijn veel interessante en relevante verhalen te vertellen. “Gebeurtenissen in landen als Turkije, Irak en Syrië, of de aanslag in Luik in mei 2018 door een in de gevangenis geradicaliseerde Belg, zijn direct merkbaar zijn in de wijk.Er worden demonstraties georganiseerd, mensen rouwen om door IS-gedode familieleden. Het is interessant om te zien hoe het wereldnieuws door verschillende groepen wordt ontvangen en geïnterpreteerd”, zegt de fotograaf. “Luisteren naar hun verhalen is een oefening in compassie. En ik heb zoveel geleerd. Niet alleen over de wereld waarin we leven, maar ook over mezelf. Werken aan dit project is een voortdurende confrontatie met mijn eigen onwetendheid en vooroordelen geweest.”

De verhalen

In de tentoonstelling maakt de bezoeker kennis met de bewoners en gaat werelden binnen die doorgaans voor buitenstaanders gesloten zijn. Zij vertellen hun levensverhaal en delen hun overtuigingen over huidige maatschappelijke vraagstukken als migratie, racisme, nationalisme, integratie, radicalisme, de positie van migrantenvrouwen, geloof, etnisch profileren en samenleven met andere culturen in de eigen directe omgeving.

De wereld

Diversiteit is een ‘hot item’ geworden in onze samenleving en in de politiek. Door de komst van migranten, in combinatie met de aanslagen in Europa door extremistische religieuze groeperingen, staat het samenleven onder druk. Nederland, Europa polariseert. Populisten spreken zich uit tegen migratie en komen op voor het behoud van de eigen cultuur en identiteit. Kosmopolieten staan minder afwijzend tegenover verandering en diversiteit. Zij zien eerder de voordelen van een multi-etnische samenleving.  

De discussies over de islam en migratie zijn uiteraard ook belangrijke thema’s die resoneren in de verhalen van de bewoners. Zij delen hun denkbeelden en overtuigingen over deze thematiek vanuit hun eigen culturele achtergrond. Hierdoor krijgt de bezoeker een nieuw perspectief aangereikt, waaraan hij zijn eigen overtuigingen kan toetsen en – wellicht – bijstellen. Op deze manier hopen de makers een bijdrage te leveren aan het maatschappelijk debat. Een dialoog die volgens HJ Hunter beter gevoerd kan worden op basis van kennis, begrip en nieuwsgierigheid, dan vanuit angst en onwetendheid. 

De wijk

Na de eerste stroom Oost-Europese gastarbeiders, haalde de Belgische overheid in de jaren vijftig en zestig jonge Italiaanse, Spaanse, Marokkaanse en Tunesische arbeiders om in de Luikse mijnen en de staalindustrie te werken. Hierdoor veranderde ook de samenstelling van de bevolking in de wijk. De Belgen vertrokken, en de wijk werd een concentratie van ‘buitenlanders’. Tegenwoordig zijn er culturele en religieuze centra voor Marokkaanse, Tunesische en Turkse moslims. Aangevuld met gebedshuizen voor gelovigen uit de Syrisch-orthodoxe-, de Maronitische-, de Armeens-christelijke-, de Turks-protestantse kerk en meerdere Afrikaanse (christelijke) gemeenschappen. Ook de Koerden en Yezidi’s hebben hun eigen ontmoetingscentra. Italianen vinden elkaar in café Palermo, de laatste Belgen hebben Café Fontanella als hun ontmoetingsplek en de Roma zitten ’s zomers buiten voor hun huizen, die altijd open staan. Op een slager na zijn alle Belgische winkels uit het straatbeeld verdwenen. Rue du Moulin zou zo een winkelstraat uit een willekeurige Arabische stad kunnen zijn.

Opening op 16 maart met gevarieerd programma
De expositie in Centre Céramique opent op zaterdag 16 maart, van 14.00 tot 17.00 uur. Documentair fotograaf Chris de Bode houdt een inleiding over het project. Ook enkele bewoners van Bressoux zijn aanwezig om het publiek te laten kennismaken met hun keuken en hun muziek.

Lezingen en debatten
Rondom het project organiseren Centre Céramique en Visto Studio lezingen en debatten in samenwerking met andere Maastrichtse organisaties. Zo zijn er zijn bij Studium Generalelezingen van essayist en hoogleraar Paul Scheffer, de Nigeriaanse filosoof Michael Onyebuchi Eze en terrorisme deskundige Liesbeth van der Heide. Filosoof, schrijver en programmamaker Jan Leyers verdiepte zich in de islam (Onderweg naar Mekka, Allah in Europa) en gaat met Simone van Trier in gesprek over de vraag of er een verlichte, Europese versie van de islam bestaat. Verder organiseren Europe Direct Maastricht & het United World College een ‘Human Library’-dag waarop bezoekers kunnen speeddaten met mensen uit verschillende culturen. Ook is er bij Centre Céramique een debat over ‘De wereld in de stad Maastricht’. Het Sphinx Debatcentrum onderzoekt aan de hand van enkele inspirerende inleidingen hoe de bewoners van Maastricht denken over integratie en samenleven in diversiteit.
 

Rondleidingen door Bressoux
Voor wie nieuwsgierig is naar de verschillende geportretteerde gemeenschappen organiseert Visto Studiorondleidingen in Bressoux. De deelnemers gaan met HJ Hunter op stap door de wijk en bezoeken een Afrikaanse kerk, de Lourdesgrot, de grootste moskee van de wijk, het centrum van de Koerden en van de Yezidi’s. Tussendoor is er een lunch in een Libanees restaurant en wordt er een glaasje gedronken bij Salon du Thé in de Rue du Moulin.
 

Tweedaagse masterclass documentaire fotografie

Curator van de tentoonstelling, fotograaf Jorgen Polman en oprichter van Forum BEELDtaal, geeft in april en mei een tweedaagse masterclass documentaire fotografie. Aanmelden kan bij Visto Studio.
 

‘I Believe | De wereld in een wijk’ kwam tot stand met ondersteuning van de Provincie Limburg, het Elisabeth Strouven Fonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds.

 

 

Preview Marieme's beliefs NL from Visto Studio on Vimeo.

Delen: